Çocuklarda Özsaygı

       Özsaygı kolaylıkla anlaşılabileceği üzere kişinin kendisine duyduğu saygı anlamına gelmektedir. Yani başka değişlerle kendini sevmek, kendine değer vermek, kendini saymak, kendine önceli vermek, kendi ihtiyaçlarını göz önüne almak ve onları gidermek için çaba sarf etmektir.

       İnsanların kendi algılayışıyla ilgili bir kavramdır ve kişinin güçlü zayıf yönleriyle kendini olduğu gibi kabul etmek ve kendini değerli görmektir. İnsanların kendisine özgü bir kişi olarak değerli ve karşılaştıkları problemleri yenebilecek kadar yeterli hissetmesi için çok önemlidir. Aslında kişilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerinin bilincinde olması ve bu özellikleri ile kendi kendilerini kabul edip kendilerine barışık olmasıdır.

       İnsan yaşamının tüm yönlerinde özsaygı vardır diyebiliriz. Öz saygı eleştirilerle baş etme ve eleştirilerden bir şeyler öğrenme kabiliyetinin temelini oluşturur. Bu da yaşam boyu kendimize koymuş olduğumuz hedeflere ulaşmadaki başarımızı belirler.

       İnsanlarda özsaygının oluşması ve yer alması tahmin edildiğinin aksine çok çok küçük yaşlarda başlar. Bu sebeple de iyi bir özsaygısı olan bireyler yetiştirebilmek için bu bireylerin daha çocuk yaşlarda özsaygı kazanması sağlanmalıdır. İyi bir temelle atılmış olan öz saygı hayat boyunca çocukların başarıya ulaşmasında onları hep bir adım öne atacaktır.

       Çocuklar yetişkinlere oranla çok fazla şey bilmezler, bildikleri de tam olmayabilir. Ama onlardaki özsaygı yetişkinlerden bile kuvvetlidir. Çocuklar bir şeyi bilmeseler bile bildiklerini, yapamasalar bile yapabileceklerin iddaa ederler ve bunun için sürekli anne ve babaları ile bir mücadeleye girerler. Bu mücadele kimi zaman anne ve babaları tarafından onları haksız olarak görmelerine neden olabiliyor. Yapılan araştırmalar çocuklardaki özsaygının hayatları boyunca devam ettiğini göstermektedir. Kendine özsaygısı yüksek olan yetişkinlerin çocukluklarında da aynı öz saygıya sahip oldukları saptamaktadır. Bu sebeple de anne ve babalar çocuklarının öz saygılarını kaybetmemeliler ve onarın kendilerine duydukları bu saygıya saygı göstermelerdir.

       Araştırmalar çocukların kendi temel özsaygılarının 5 yaşlarında oluştuğunu göstermektedir. Bu yaşlar ve daha küçük yaşlarda anne ve babalar çok dikkatli olmalılar ve çocuklarının öz saygılarını olumsuz etkilememelilerdir. Yapılan olumsuz etkiler çocukların öz saygılarını gerilemesine neden olacaktır. Çocuklardaki özsaygı sorunu ilerleyen yaşlarda da devam etmekte ve maalesef ki bu özsaygı kaybı ilerleyen yaşlarda telafi edilmesi zor bir durum olmaktadır.

       Uzmanlar öz saygının çocukların kişilikleri ile ilgili olduğu kadar şekillendirilebilir de olduğunu savunmaktadır. Her çocuk kendisine yüksek bir öz saygı duymayabilir fakat bu durum anne ve babaların yönlendirmesi ile yükseltilebilir. Anne ve babalar çocuklarına ne kadar değerli olduklarını mutlaka hissetmelidir. Öz saygı çocuklarda başarı ve yapabilirlik ile yükselen bir değerdir. Çocuklarını çok iyi tanıyan anne ve babalar onları yapabilecekleri konulara yönlendirmeli ve başarabildiklerini kendilerinin görmelerini sağlamalıdır. Örneğin müzik aleti çalma konusunda başarısız olan bir çocuk çok çok güzel resimler yapabilir. Bu çocuğa müzik aleti çalması konusunda ısrar edilir ise çocuk özsaygı değerini kaybedecektir. Fakat resim yaptırılır ve ne kadar güzel resimler yaptığı konusunda ona güzel eleştirilerde bulunulur ise oldukça yüksek bir özsaygıya kavuşacaktır.

       Son zamanlarda psikoloji dalındaki araştırmalar da yeni bir boyuta girdir. Geçmiş yıllarda ilkokul seviyelerinde oluştuğu düşünülen ve araştırmaların bu dönemde başladığı çocuklardaki öz saygı kavramı, artık okul öncesi dönemde yapılmaktadır.

       Özsaygı eksikliği çocuklarda iki şekilde baş gösterir. Birincisi pasif öz saygıdır. Bu çocuklar kendi içlerine çekinik ve genelde sakindir. Fazla ikili ilişkilere girmezler ve bilmedikleri veya geçmişte başaramadıkları bir durumla karşılaştığında geri plana çekilirler. Bu tip çocuklar öğretmenleri ve anne babaları tarafından fark edilebilir ve yönlendirmeler ile önüne geçilebilir. İkinci tip öz saygı eksikliği ise saldırgan tip özsaygı eksikliğidir ve bu tip çocuklar genellikle fark edilemezler. Çocuklar özsaygı eksikliklerini belli etmemek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar. Bu durum onlarda agresiflik yaratır ve saldırganlaşırlar. Pasif özsaygı eksikliği yaşayan çocuklar yapamadıkları bir durumda kendilerini geri çekerken saldırgan tip özsaygı eksikliği yaşayan çocuklar etraflarına saldırarak bu durumu belli etmemeye çalışırlar.