Çocuk Gelişiminde Riskin Yeri

       Risk çocukluğun bir parçasıdır ve çocuk eğitim metotlarında sık sık kullanılan bir kavramdır. Anne ve babaların ise çocuklarının gelişimleri sırasında kullanmaktan en çok çekindikleri kavramdır aslında. Her anne ve babanın kafasında aynı düşünceler vardır, nasıl ve ne kadar risk almalıyım.

       Uzmanlar çocuk gelişimi için risk faktörünün önemli bir faktör olduğunu ve ailelerin bu faktörü kullanmaları gerektiğini vurgulamaktadır. Aslında çocuklarımız da yapıları ve yaşları gereği çok severler riskli işleri yapmayı. Bunun en önemli kanıtlarından birisi de bilgisayar oyunlarında aşırı risk içeren oyunlara ilgi duymaları ve o oyunları seçmeleridir.

       Anne ve babalar ise çocuklarını riske atmaktan çok hoşlanmazlar, tüm anne ve babalar için çocukları çok değerlidir ve onlar riske atılacak şeyler değildir. Peki uzmanların bahsettiği risk nedir ve ne kadar alınmalıdır.

       İki çeşit risk vardır. Bunlardan birinci sağlıklı risk, diğeri ise sağlıksız risktir. Sağlıksız risk tabi ki yaşı ne olursa olsun kimsenin almaması gereken bir risktir. Ormanda kaybolma ihtimali olan bir çocuğun “acaba kendisi yolunu bulabilecek mi veya yol bulmayı öğrenmesi gerekiyor” düşüncesi ile tek başına bırakılması sağlıksız bir risktir ve kesinlikle böyle bir risk alınmamalıdır. Çocuklarımızın gelişimlerinde alınan riskler daha basit ve neticesinde çocukta fiziksel psikolojik veya sağlık açısında bir hasar bırakmamalıdır.

       Sağlıklı riske maruz kalmak, özellikle de fiziksel anlamda, çocukların korkuyu deneyimlemelerini ve kendi bedenlerinin gücünü ve sınırlarını öğrenmeleri açısından oldukça önemlidir. Çocukları tek başına markete ekmek almaya göndermek bir risktir. Bu risk eğer o güne kadar sadece odasında oyuncakları ile oynayan ve ev dışarısında kendi başına çıkmamış bir çocuk için sağlıksız bir risktir, ama çocukların bu deneyimi tatmaları ve üstesinden gelebilmeleri de gerekmektedir. Anne ve babaların çocuklarını kendi başlarına markete göndermeden önce yapmaları gereken ve alacakları riski minimuma indirecek işlemleri vardır. Çocuk zaman içerisinde buna alıştırılmalı ve gözlemlenmelidir. Zira ilk kez kendi başına kalan çocuk korkabilir ve bu risk çok daha karmaşık sonuçlara neden olabilir.

       Son yıllarda yapılan araştırmalar çok ilginç bir sonucu gün yüzüne çıkardı. Çocukların dolaşma ve evlerinden uzakta oyun oynama mesafeleri son 30 yılda % 90 civarında bir azalma gösterdi. Bu acaba çocuklardan mı kaynaklanıyor, anne ve babalardan mı? Aslında bunun cevabı ikisi de değil. Cevap değişen ortamdır. Anne ve babalar asıl görevleri olarak çocuklarının güvenliğini sağlamayı görüyor, aslında doğru olan da budur. Bu aşırıcı koruma ve çevreden korkma anne ve babaların çocuklarının özgürlüğünü kısıtlaması ile neticelenmektedir.

       Anne ve babalar çocuklarının kendileri gibi özgür ve rahat olamadığını sık sık vurgulamaktadır. Birçok kişiden duyduğum “ben onun yaşında iken şöyle yapardım, ben onun yaşında iken böyle yapardım” sözlerini ortadan kaldırmak ve çocuklarımızın da onları tekrar yapmasını sağlamak için yapılması gereken nedir. Cevabı adım adım, çocukların yaşına uygun her şeyi tatmalarını sağlamaktır. İşin sırrı açık havadadır, çocuklar her gün bu havayı tatmalıdır. Çocuklarınızı kısıtlamayın, bir sokak hayvanı geldiğinde onu korkutup hayvanın yanından kaçırmayın. Araba geldiğinde kaçmasını değil de ne yapması gerektiğini öğretin. Aslında aradığımın her sorunun cevabı doğada ve açık hava mevcuttur.

       Bir çocuk ele alalım, çocuk oyun parkındaki merdivenden tırmanmak istiyor ama cesaret edemiyor. Anne veya babası da düşme ihtimaline karşılık buna izin vermiyor. Sizce bu çocuk o merdivenden tırmanıp tırmanamayacağını ne zaman öğrenek, ne zaman buna cesaret edebilecek. Aslında anlatmak istediğimiz de bu. Anne ve baba çocuklarına fark ettirmeden gerekli önlemleri almalı ve o merdivenden tırmanmaya kendileri ikna etmelidir. Eğer ilk tırmanma gerçekleşir ise çocukların merdivene karşı korkuları kalmayacak ve kendilerine güvenleri artacaktır.

       Çocukların bu tür sağlıklı riskleri alabileceği ve özgüvenlerini artırabileceği birçok riskli sporlar da mevcuttur. Çocuklarını bu sporlara yönlendirebilirsiniz. Tamam özellikle ülkemizde at binmek, kayak yapmak gibi sporlar birçok aile için pahalı çakabilir, ama engebeli bir yolda yürüyüş yapmak veya ağaçlara tırmanmak için kimse sizden ücret talep etmeyecektir.